CÁC KIỂU CHỮ TRONG THƯ PHÁP VIỆT

Ngày đăng: 26/10/09 - 08:21


Nếu ta nhìn kỹ chữ “Mẹ” của Chính Văn, ta sẽ thấy hình dáng người mẹ tóc dài xõa lưng dang tay đỡ một đứa bé, đứa bé này nằm co lại như còn trong bụng mẹ…


Ở Việt Nam thưở xưa, vào mỗi dịp Xuân về, người dân hay đến nhà những “Thầy Ðồ” hoặc những người “hay chữ” để xin chữ về treo như một bức tranh, một món đồ trang trí và cũng như một món ăn tinh thần. Thầy đồ hay người hay chữ cho chữ bằng cách viết một hay nhiều chữ trên một tờ giấy lớn, với nội dung mang tính cách chúc tụng hay giáo dục, nét chữ thường được khen là đẹp như “rồng bay phượng múa”. Lối viết như vậy được gọi là Thư pháp. Thư pháp là phương pháp viết chữ (đẹp).



Ðối với người phương Tây, Thư pháp được thực hiện bằng nhiều phương tiện: bút sắt, cọ, thước, compa, êke... Con chữ được nắn nót theo chuẩn mực và tỷ lệ. Ðó là cái đẹp của các con chữ theo thị giác người sử dụng hệ chữ La tinh.



Ðối với người phương Ðông, nói đến môn Thư pháp người ta thường nghĩ đến cách viết chữ Hán với phong cách đặc biệt... Với cây bút lông, mực và giấy, người Trung Hoa đã đưa nghệ thuật viết chữ vươn lên đỉnh cao với lý thuyết phong phú, mang tính triết học, thiền học.


Ở Việt Nam vào thời điểm này, có lẽ ngoại trừ một số người lớn tuổi uyên bác về chữ Nho mới đọc được chữ Hán, chữ Nôm, còn hầu hết là không đọc được.


Bởi vậy tại sao ta không viết Thư pháp bằng tiếng Việt? Viết chữ Việt cũng đẹp vậy, bởi vì sao giải thích được: “Sao là đẹp? Sao là không đẹp?” (KTS Nguyễn Thanh Sơn).

“Biết đâu cái gọi là đẹp đối với ta, chắc gì gọi là đẹp đối với kẻ khác!... Biết đâu cái gọi là đẹp đối với ta bây giờ chắc gì gọi là đẹp đối với ta sau này?” (Trang Tử).



Theo các bậc khoa giáp thời xưa, việc chọn một câu văn, một bài thơ để viết lên trang giấy là việc cần hết sức cẩn trọng. Vì ngoài việc thể hiện nét bút tài hoa, năng khiếu viết chữ; nội dung một bức Thư pháp còn cho thấy tư tưởng, kiến thức, tâm hồn của người viết. Khi cầm bút, ngoài thể hiện những đường nét rồng bay phượng múa, các Thư pháp gia còn phải "nhiếp tâm" với những gì mình sắp sửa viết ra.


Trong Thư pháp Việt hiện nay, có 5 kiểu chữ chính:


Chữ Chân Phương:

Tạm gọi là Chân Tự, là cách viết rõ ràng dễ đọc, rất giống chữ thường.





Chữ Cách Điệu:

Tạm gọi là Biến Tự, là cách viết biến đổi từ chữ Chân Phương mà ra, nhưng các chữ cái hơi được biến dạng một chút để tạo ra lối viết riêng của mình.





Chữ Cá Biệt:

Tạm gọi là Cuồng Thảo, là lối viết Thư pháp mà người phóng bút “nhiếp tâm” giữa tư tưởng và quản bút. Lối viết chữ này thể hiện cá tính của người viết, nhìn vào kiểu chữ này người xem dễ nhận biết tác giả mà không cần phải xem bút ký. Kiểu chữ này thường viết liền lạc trong một nét nên khó đọc.





Chữ Mô Phỏng:

Là lối viết mô phỏng dựa theo kiểu chữ của nước ngoài. Có người viết chữ Việt nhìn vào ngỡ chữ Tàu, hay chữ Ả Rập, chữ Miên, v.v...





Chữ Mộc Bản:

Là kiểu chữ giống như chữ khắc trên mộc, hoặc như kiểu thợ sắp chữ của nhà in, mà khi viết thì theo một phương pháp đảo lộn, khi xem phải dùng gương phản chiếu. Nhìn vào chữ có dạng Hán - Nôm nhưng đó lại là chữ Việt viết ngược.





Ngoài ra, trong một số tranh Thư pháp còn có hình ảnh minh họa về thiên nhiên, trong đó phần tranh có thể chiếm khoảng không gian lớn hơn phần chữ. Với đặc trưng này Thư pháp trở thành Thư họa.





Trong những Thư pháp gia, có nhiều người là họa sĩ, họ thường biến chữ thành tranh, tranh là hình ảnh của chữ. Lối viết này rất khó. Dưới đây là một số dẫn chứng:



Ta có thể hình dung ra khuôn mặt của Ðức Phật



Chữ "Phật" của Trần Bá Linh



Chữ "Mẹ" của Chính Văn



Nếu ta nhìn kỹ chữ “Mẹ” của Chính Văn, ta có thể thấy hình dáng người mẹ tóc dài xõa lưng, đang dang tay đỡ một đứa bé, đứa bé này nằm co lại như còn trong bụng mẹ.



Một tín hiệu đáng mừng là phong trào viết Thư pháp bằng chữ Việt đã được khôi phục mạnh mẽ trong thời gian qua. Đã có nhiều Câu Lạc Bộ Thư pháp Việt được thành lập, nhiều cuộc triển lãm Thư pháp đã diễn ra và nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhiều người, trong đó có không ít các bạn trẻ.



PV tổng hợp

(Nguồn: nguyentl.free.fr)